พุทธคยา ตอนที่ 2 สถานที่สำคัญโดยรอบพุทธคยา

พุทธคยา ตอนที่ 2 สถานที่สำคัญโดยรอบพุทธคยา

 

        ขอนอบน้อมแด่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์นั้น

[๒๐๒] ท่านพระอานนท์กราบทูลว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เมื่อก่อนภิกษุทั้งหลายผู้จำพรรษาในทิศทั้งหลายมาเฝ้าพระตถาคต ข้าพระองค์ทั้งหลายย่อมได้พบ ได้ใกล้ชิดภิกษุทั้งหลายผู้เป็นที่เจริญใจ ก็เมื่อพระผู้มีพระภาคเสด็จล่วงลับไป ข้าพระองค์ทั้งหลายจะไม่ได้พบ ไม่ได้ใกล้ชิดภิกษุทั้งหลายผู้เป็นที่เจริญใจ (อีก)”

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า “อานนท์ สังเวชนียสถาน ๔ แห่งนี้เป็นสถานที่ (เป็นศูนย์รวม) ที่กุลบุตรผู้มีศรัทธาควรไปดูสังเวชนียสถาน ๔ แห่ง อะไรบ้าง คือ

๑. สังเวชนียสถานที่กุลบุตรผู้มีศรัทธาควรไปดู ด้วยระลึกว่า ‘ตถาคตประสูติในที่นี้’
๒. สังเวชนียสถานที่กุลบุตรผู้มีศรัทธาควรไปดู ด้วยระลึกว่า ‘ตถาคตได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณในที่นี้’

๓. สังเวชนียสถานที่กุลบุตรผู้มีศรัทธาควรไปดู ด้วยระลึกว่า ‘ตถาคตทรงประกาศธรรมจักรอันยอดเยี่ยมในที่นี้’

๔. สังเวชนียสถานที่กุลบุตรผู้มีศรัทธาควรไปดู ด้วยระลึกว่า ‘ตถาคตได้เสด็จดับขันธปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุในที่นี้’

อานนท์ สังเวชนียสถาน ๔ แห่งนี้เป็นสถานที่ที่กุลบุตรผู้มีศรัทธาควรไปดู ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ผู้มีศรัทธาจะมาดู ด้วยระลึก
ว่า ‘ตถาคตประสูติ ในที่นี้’ ...
ว่า ‘ตถาคตได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมสัมโพธิญาณในที่นี้’ ... 
ว่า ‘ตถาคตประกาศธรรมจักรอันยอดเยี่ยมในที่นี้’ ... 
ว่า ‘ตถาคตได้เสด็จดับขันธปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุในที่นี้…’

           อานนท์ ชนเหล่าใดเหล่าหนึ่งจาริกไปยังเจดีย์จักมีจิตเลื่อมใสตายไป ชนเหล่านั้นทั้งหมดหลังจากตายแล้วจะไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์

พระไตรปิฎก(ฉบับมหาจุฬา) เล่มที่ 10 หน้า 150-151 ข้อ 202

---

 

ภูเขาดงคสิริ สถานที่พระโพธิสัตว์ทรงกระทำทุกขรกิริยา[การทำให้เกิดทุกข์ทางกายในแบบต่างๆ เช่น การอดอาหาร  การกลั้นลมหายใจ...เป็นวิธีที่สมัยนั้นเชื่อว่าจะพ้นจากความทุกข์ได้ ]  พระองค์ทรงหาทางหลุดพ้นแต่ไม่สำเร็จ   ทรงเล็งเห็นว่าวิธีการทรมานในลักษณะนี้เป็นการสุดโต่งในด้านตึงเกินไป 

 ทรงหาวิธีใหม่ที่เรียกว่าทางสายกลางคือไม่สุดโต่งในด้านทุกข์ร่างกายจนเกินไปและไม่หมกหมุ่นในกามมากเกินไป     จึงทรงหันกลับมาเสวยพระกระยาหารเพื่อให้มีแรงในการหาทางหลุดพ้นต่อไป 
      ด้วยเหตุนี้เองเหล่าปัจจวัคคีย์ที่ติดตามคอยปรนนิบัติรับใช้เห็นว่าพระองค์ทรงคลายความเพียร จึงเกิคความหมดศรัทธาและได้ผละหนีไปจากพระองค์  ปล่อยให้พระองค์บำเพ็ญเพียรตามลำพัง

---

 

                      ตอนรุ่งเช้าของวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๖ นางสุชาดาซึ่งเป็นบุตรธิดาของเศรษฐีในตำบลนั้นก็ได้จัดแจง ข้าวมธุปายาสเอาใส่ถาดทองแล้วก็เอามาเพื่อถวายรุกขเทวดาที่ตนเองได้บนบานสานกล่าวเอาไว้ในตอนที่ได้ขอบุตร เมื่อตนเองได้บุตรชายตามปรารถนาแล้วก็เอาข้าวมธุปายาสมาถวายที่ต้นโพธิตามเจตนาที่ได้ตั้งเอาไว้ เมื่อมาถึงที่ต้นไม้โพธิก็พบพระองค์ซึ่งสง่างามอันมีรัศมีที่ผ่องใสก็ทำสมาธิอยู่ นางดีใจมากคิดว่าคงเป็นเทพารักษ์อย่างแน่นอนที่ตนได้บนบานเอาไว้ จึงได้เอาเข้ามธุปายาสถวายพร้อมกับถาดทอง พระองค์ก็รับไว้ เมื่อนางกลับไปแล้วพระองค์ก็ไปชำระร่างกายในแม่น้ำเนรัญชราหลังจากนั้นก็เสวยข้าวมธุปรายาส จนหมด

http://www.geocities.com/e21oca/Prawat3.html

ลักษณะข้าวมธุปายาส  เป็นข้างที่หุงกับน้ำนม  มีธัญญาพืชเช่นถั่วผสมอยู่ {ตามรูป}

 

---

 

  

 

 

 

 

      สถูปเป็นที่ระลึกแก่นางสุชาดาที่ได้ถวายข้าวมธุปายาส ซึ่งเป็นอาหารทำให้เกิดกำลังในการบำเพ็ญความเพียร จึงเกิดพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในโลก 

 

 

---

 

           พระมหาบุรุษเจ้า ทรงลอยถาดเสี่ยงพระบารมี    พระมหาบุรุษได้เสด็จลุกจากที่ประทับ ทรงถือถาดข้าวมธุปายาส  เสด็จไปยังฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ประทับบ่ายพระพักตร์สู่บุรพาทิศ   ทรงปั้นข้าวนั้นเป็นปั้นๆ นับได้ ๔๙ ปั้น เสวยจนหมด  แล้วทรงถือถาดลงไปสู่แม่น้ำนั้น ทรงอธิษฐานเสี่ยงพระบารมีว่า ... 

“ ถ้าอาตมาจะได้ตรัสรู้พระปรมาภิเษกสัมโพธิญาณแล้ว   ขอให้ถาดนี้จงลอยทวนกระแสน้ำขึ้นไป ”

แล้วทรงลอยถาดทองนั้น สู่แม่น้ำเนรัญชรา ขณะนั้น อานุภาพพระบารมีของพระองค์ซึ่งบำเพ็ญมาบริบูรณ์ดีแล้ว ได้แสดงให้เห็นอัศจรรย์ ถาดทองนั้นลอยทวนกระแสน้ำขึ้นไป ๑ เส้น แล้วก็จมลงตรงนาคภพพิมานแห่งพญากาฬนาคราช พระองค์ทรงโสมนัสและแน่พระทัยว่าจะได้ตรัสรู้ เป็นพระสัพพัญญูสัมพุทธเจ้า โดยหาความสงสัยมิได้

ข้อมูลจาก
http://www.geocities.com/Doosiam/dbancent/bdh006.html

 

---

                        ครั้นพระองค์ได้เห็นเช่นนั้นก็ทรงมั่นพระทัยว่าจะต้องบรรลุธรรมวิเศษเป็นแน่ หลังจากนั้นก็เสด็จไปที่หมู่ไม้สาละวันใกล้ ๆ แม่น้ำเนรัญชราได้ประทับที่นั่นจนกระทั่งพระอาทิตย์คล้อยบ่ายลง พระองค์ก็ได้เสด็จจะมาที่ต้นไม้โพธิ์อีก ในระหว่างทางก็พบกับพราหมณ์ชื่อว่าโสตถิยะ ซึ่งได้หาบหญ้าคาผ่านมา เมื่อโสตถิยะเห็นความสง่างามตลอดจนความสงบเสงี่ยมก็เกิดความเลื่อมใสจึงได้สนทนาด้วย เมื่อสนทนากันพอประมาณแล้วโสตถิยะก็ได้ถวายหญ้าคา ๘ กำแล้วก็หลีกไป

 

 

 

---

 

 

 

 

 

ด้านหน้าของต้นพระศรีมหาโพธิ์เป็นบริเวณปิดทองและมีพุทธศาสนิกชนนำดอกไม้ พวงมาลัยมาสักการะ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

        พระโพธิสัตว์บรรลุธรรมชั้นสูงสุดเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า  ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6  หลังจากทรงตรัสรู้แล้ว ทรงเสวยวิมุตติสุข ภายใต้ต้นพระศรีมหาโพธิเป็นเวลา 7 วัน

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

สัปดาห์ที่ 2  เหล่าเทวดาบางพวกได้เกิดปริวิตกว่า  พระเจ้าสิทธัตถะคงยังมีกิจต้องทำอยู่แน่เพราะยังไม่ละจากบัลลังก์ ด้วยทรงตั้งจิตไว้ว่าหากไม่ได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ จะไม่เสด็จลุกขึ้นจากบัลลังก์นี้  ในวันที่ 8 พระองค์ทรงทราบปริวิตกของเหล่าเทวดา   ทรงเหาะขึ้นไปในอากาศแสดงยมกปาฏิหาริย์[เป็นฤทธิ์ปาฏิหาริย์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเท่านั้นที่แสดงได้      เป็นการทำปาฏิหาริย์ให้บังเกิดเป็นคู่ ๆ โดยวิธีต่าง ๆ คือ มีท่อน้ำและท่อไฟพุ่งมา จากส่วนต่าง ๆ ของพระวรกายสลับกันไป ท่อไฟที่พุ่งออกมานั้นมีฉัพพรรณรังสี คือ มี 6 สีสลับกัน เมื่อกระทบกับสายน้ำมีแสงสะท้อนสวยงามมาก ทรงเนรมิตพระสัมมาสัมพุทธเจ้าขึ้นมาอีกพระองค์หนึ่ง ทรงให้พุทธเนรมิตแสดงพระอาการสลับกันกับพระพุทธองค์ เมื่อพระพุทธองค์ทรงยืน พระพุทธเนรมิตก็เสด็จจงกรม เมื่อพระพุทธองค์เสด็จจงกรม พระพุทธเนรมิตก็ทรงยืน เมื่อทรงตั้งปัญหาถามพระพุทธเนรมิตก็ตรัสวิสัชนาแก้ สลับกันไป   ]

   ทรงแก้ความสงสัยของเทวดาเหล่านั้นแล้วจึงประทับยืนทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือเยื้องจากบัลลังก์ไปเล็กน้อย  ทรงจ้องดูบัลลังก์และต้นโพธิ์  ด้วยดวงพระเนตรที่ไม่กระพริบว่า    “เราบรรลุสัพพัญญุตญาณเหนือบัลลังก์นี้  ”  สถานที่นั้น จึงชื่อว่า  อนิมิสเจดีย์

     ปัจจุบันได้สร้างเป็นเจดีย์องค์ใหญ่สีขาว อยู่ด้านขวามือของบันไดที่จะลงสู่มหาโพธิสถาน
{ข้อมูลบางส่วนจากหนังสือ พาแม่เที่ยวอินเดีย  พระมหาพัน สุกาจาโร }

 

---

 

            สัปดาห์ที่ 3 พระองค์ทรงเนรมิตที่จงกรมระหว่างบัลลังก์ที่ประทับนั่งตรัสรู้กับอนิมิสเจดีย์  ทรงจงกรมบนรัตนจงกรมจากทิศตะวันออกจรดทิศตะวันตกอยู่ตลอดสัปดาห์  สถานที่นั้น จึงเรียกว่า  “รัตนจงกรมเจดีย์” ปัจจุบัน มีหินแกะสลักทำเป็นดอกบัววางเรียงกันเป็นแนวยาวตลอด  อยู่ทางด้านซ้ายมือข้างองค์พระเจดีย์พุทธคยาหรือทางทิศเหนือ   [ด้านบนเป็นของใหม่  ด้านล่างเป็นของเดิม]

 

 

 

{ข้อมูลบางส่วนจากหนังสือ พาแม่เที่ยวอินเดีย  พระมหาพัน สุกาจาโร }

 

 

---

     สัปดาห์ที่ 4   เทวดาทั้งหลายเนรมิตเรือนแก้วด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือของต้นโพธิ์  พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงนั่งขัดสมาธิในเรือนแก้วนั้น  ทรงพิจารณาอภิธรรมปิฎก  ตลอดสัปดาห์  เรียก รัตนฆรเจดีย์ 

ลักษณะที่ปรากฎในปัจจุบัน  เจดีย์นี้สร้างเป็นทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า  หลังคาตัดตรง ทาสีชมพู ด้านหน้ามีประตูทางเข้า  หันหน้าไปทางกำแพงด้านทิศเหนือ ภายในมีพระพุทธรูปทองเหลืองขนาดใหญ่องค์หนึ่ง

 

{ข้อมูลบางส่วนจากหนังสือ พาแม่เที่ยวอินเดีย  พระมหาพัน สุกาจาโร }

 

 

---

 

 

       สัปดาห์ที่ 5  พระพุทธเจ้าเสด็จออกจากบริเวณควงไม้โพธิ์ ทรงข้ามแม่น้ำเนรัญชราไปทางทิศตะวันออก  ประทับนั่งพิจารณาพระธรรมและเสวยวิมุตติสุขที่ต้นอชปาลนิโครธ  ปัจจุบันเรียกว่า  วัดนางสุชาดา

{ข้อมูลบางส่วนจากหนังสือ พาแม่เที่ยวอินเดีย  พระมหาพัน สุกาจาโร }

 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

สัปดาห์ที่6  สระมุจลินท์
    อยู่ทางทิศใต้ห่างจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ประมาณ 2 กิโลเมตร  ห่างจากแม่น้ำเนรัญชรา 500 เมตร  เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จมาประทับที่นี้  มหาเมฆที่มิใช่ฤดูกาลก็ตั้งขึ้น  ฝนเจือลมหนาวตกพรำตลอดเจ็ดวันไม่ขาดสาย ท่านผู้รจนาปฐมสมโพธิได้แต่งเล่าเรื่องไว้ว่า พญานาค ชื่อ มุจลินท์ขึ้นจากสระน้ำเข้าไปวงขนด 7 รอบ แล้วแผ่พังพานเพื่อป้องกันลมฝนมิให้พัดและสาดกระเซ็นมาต้องพระวรกายพระพุทธเจ้า  ครั้งฝนหาย พญานาคจึงคลายขนดออก  แล้วจำแลงแปลงเป็นเพศมาณพยืนประคองอัญชลี ถวายบังคมพระพุทธเจ้าทางเบื้องพระพักตร์

 [ลักษณะภายในพุทธคยาเป็นพระพุทธรูปปางนาคปรกอยู่กลางสระ เป็นสระมุจลินท์จำลองนะครับ  ]

 

 

ข้อมูลบางส่วนจากหนังสือ พาแม่เที่ยวอินเดีย  พระมหาพัน สุกาจาโร} 

---

       สัปดาห์ที่ 7  อยู่ทางด้านทิศตะวันตกของแม่น้ำเนรัญชราประมาณ 1 กม  และห่างจากที่ตรัสรู้ 3 กม พระพุทธเจ้าเสด็จไปประทับอยู่ใต้ต้นไม้ที่ภาษาบาลีเรียกว่า ราชายตนะ แปลว่าไม้เกด  
 ขณะที่พระพุทธเจ้าประทับอยู่ที่นี้  มีพ่อค้ากองเกวียนผ่านมา  ชื่อ ตปุสสะ อีกคนหนึ่งชื่อ ภัลลิกะ ได้เห็นพระพุทธเจ้าแล้วเกิดความเลื่อมใสจึงนำข้าวสัตตุก้อน[ข้าวตู  เป็นข้าวตากคั่ว แล้วตำเป็นผลเคล้ากับน้ำตาลและมะพร้าว]  
     หลังพระองค์เสวยเสร็จ  พ่อค้าสองคนเกิดความเลื่อมใสจึงแสดงตนเป็นอุบาสกขอถึงพระพุทธเจ้าและพระธรรมเจ้าเป็นสรณะ      ทั้งสองประกาศตนเป็นพุทธศาสนิกชนคู่แรกก่อนใครในโลก      ในปฐมสมโพธิเล่าว่า  เมื่อสองนายกองเกวียนประกาศเป็นพุทธมามกะแล้วได้ถวายทูลลาพระพุทธเจ้า  ก่อนไปได้ขอสิ่งที่เป็นที่ระลึกจากพระพุทธเจ้า  พระพุทธเจ้าทรงยกพระหัตถ์ขวาลูบเบื้องพระเศียร  “ลำดับนั้นพระเกศาธาตุ[ผม] ทั้ง 8 เส้นมีสีดุจแก้วอินทนิล แลปีกแมลงภู่ ก็หล่นมาประดิษฐานในฝ่าพระหัตถ์”  ทรงประทานเส้นพระเกศาทั้งแปดแก่นายกองเกวียน  ทั้งสองเมื่อได้รับแล้วต่างโสมนัสยิ่งนัก   

[ถ้าผมจำไม่ผิดเกศาทั้ง 8 เส้นนี้ ปัจจุบันบรรจุเป็นที่สักการะ ณ เจดีย์ชเวดากอง ประเทศพม่า]

---

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 เสาหินพระเจ้าอโศกมหาราช แสดงสถานที่ตรัสรู้

 

 

---

       สรุปสถานที่ที่ควรไปทัศนาเมื่อมาเยือนพุทธคยาคือ
 1.สถูปพุทธคยา   ต้นพระศรีมหาโพธิ์  และองค์พระพุทธเมตตาภายในสถูปพุทธคยา
 2.พระมหาเจดีย์สัญลักษณ์การตรัสรู้
3.แม่น้ำเนรัญชราสถานที่ลอยถาดอธิษฐาน
4.สถูปเจดีย์นางสุชาดา
5.ภูเขาคยาสีสะ สถานที่แสดงอาทิตยตปริยายสูตร โปรดชฎิล 3 พี่น้อง
6.ภูเขาดงคสิริ
7.สระมุจลินทร์
8.เจดีย์ที่พระพุทธเจ้าทรงเสวยวิมุตติสุขรอบองค์เจดีย์
9.สมาคมมหาโพธิ์ [ท่านอนาคริกะธรรมปาละ]วัดศรีลังกา
10.วัดนานาชาติ เช่น วัดไทย วัดญี่ปุ่น วัดทิเบต

{ข้อมูลบางส่วนจาก หนังสือคุ้มค่าเมื่อมาอินเดีย โดยพระมหา ดร. วิเชียร วชิรวโส}